Trắng hoặc Đen

Đúng/sai?

Tôi thường nghe ai đó nói về đúng/sai, về thực tế (cái này được nghe nhiều nhất, con người rất thích nói ai đó hoặc bản thân mình là người thực tế).

***​

Đúng/sai, đó chính là câu hỏi "có", hoặc "không"; lựa chọn hoặc không lựa chọn; thích hoặc không thích... khi câu hỏi dạng này đã được đặt ra, thì mọi sự việc trong cuộc sống trở về hệ nhị phân, trở thành một mặt phẳng hoặc một khối những khối lập phương, đáp án chỉ được phép hiển thị là 1 (có) hoặc 0 (không). Điều này thật tích cực, nếu như ta biến mọi thứ đơn giản hơn bằng những tam đoạn luận, biến mọi thứ thành một mặt phẳng, dựa trên những logic chuẩn mực để đưa ra đáp án yes/no cho một vấn đề. Và có vẻ phần đông thích điều này hơn, nên họ thường chỉ thích hỏi (hoặc đòi hỏi), và khi hỏi thì chỉ thích nhận được đáp án rõ ràng là "có" hoặc "không".

Một câu hỏi được đặt ra là: họ có đủ kinh nghiệm, nhận thức trọn vẹn về sự vật, hiện tượng ấy trước khi đặt câu hỏi hay đưa ra một lựa chọn hay không? Trước khi đưa việc đó về một mặt phẳng?

Nếu có ai đó tình cờ đọc câu hỏi này thì hãy hiểu rằng tôi đang viết cho chính tôi đọc, còn nếu bạn muốn tham gia thì đừng ngụy biện rằng "tôi chưa có đủ kinh nghiệm đến mức nhận thức trọn vẹn về sự việc, nhưng...". Không có 1 giải thích nào hết, bởi nguyên tắc vô cùng đơn giản là "phải nhận thức trọn vẹn mới có thể lựa chọn đúng". Tôi đang dùng một câu hỏi "có" hoặc "không".

Đúng/sai- Khi câu hỏi này được đặt ra tức sẽ không có sự thỏa hiệp, chúng ta co mình lại và chỉ chấp nhận 1 trong 2 đáp án đó. Tôi đã được biết trong nghiên cứu về tâm lý học và giao tiếp, khi ai đó nói "không" thì mọi cơ quan, cảm giác của người ấy đều co lại, họ nhắm mắt, lắc đầu lia lịa, chối đây đẩy.v.v.. Khi nói "có" thì ngược lại. Tuy nhiên, cái tôi nói đến là việc đặt câu hỏi yes/no- việc đặt câu hỏi loại này cũng có tác dụng tai hại chẳng kém như khi khiến ai đó phải nói "không", vì nó khiến người ta phải nói "không" ngay từ trong trứng nước, từ những hạt nhân nhỏ nhất của sự việc: không thỏa hiệp!

Thế nhưng, yes/no lại là dạng câu hỏi phổ biến nhất, được dùng nhiều nhất, đa số nhất trên toàn nhân loại. Vậy thiểu số là những ai?- Câu hỏi này xin bỏ ngỏ.

Chỉ biết người đang viết những dòng này thuộc thiểu số ấy, khi người khác hỏi ai đó 100 câu hỏi thì tôi chỉ hỏi 1, và khi người khác hỏi được 100 câu hỏi yes/no thì có lẽ tôi vẫn chưa dùng đến câu hỏi nào ở dạng đó. Sự khác nhau ở chỗ: họ muốn đáp án, còn tôi không muốn. Tôi rất ít khi muốn hỏi một câu hỏi chỉ để nhận lấy đáp án, tôi chỉ cần hướng dẫn, tư liệu... và tôi tự kết luận bằng... một câu hỏi khác.

Gác vấn đề này lại, bỏ dở nó, để nó trở thành 1 khoảng trống kì cục. Tôi chuyển sang nói về "thực tế".

***​

Khi ai đó nói "người kia rất thực tế" nghĩa là họ đã có nhận thức, định nghĩa về "thực tế" riêng của họ; nói riêng, vì có thể có những quan điểm giống nhau, nhưng sẽ vẫn có chỗ khác về mức độ, mà liều lượng là cái có thể làm thay đổi mọi phản ứng.

Hỡi người đang tình cờ đọc bài viết của tôi, thực tế là gì?

Khi nói một ai đó thực tế, tức bạn cũng có thể nói ai đó thiếu thực tế, điều này trở lại việc bạn chỉ đưa ra đáp án "có" hoặc "không" mà (co mình lại) không chấp nhận đáp án khác, đồng thời không chấp nhận sự im lặng. Khi có một định nghĩa, tức chúng ta chỉ chấp nhận sự việc đối chiếu với định nghĩa ấy nếu "đúng", và không chấp nhận nếu "sai".

Những người nằm trong nhóm tối thiểu sử dụng câu hỏi yes/no cũng đồng thời ít sử dụng các định nghĩa, dĩ nhiên có tôi. Vậy tôi là người thiếu thực tế!


Ai đó có thể khác, họ "thực tế" hơn, họ hỏi nhiều để nhận lấy những đáp án, và như vậy thì không tốn công sức là mấy; tam đoạn luận của họ, logic của họ, nhận thức của họ dựa trên những đáp án. Còn tôi ít hỏi, nhưng hỏi mình lại nhiều, và chẳng bao giờ có đáp án, bởi tam đoạn luận của tôi chỉ là các câu hỏi, dùng câu hỏi để trả lời cho câu hỏi thì không có hồi kết.


Tôi viết ngày 10/2/2009 để nhắn gửi một người bạn hay phán xét đúng/sai và "thực tế".​